โรงเรียนโครงการตามพระราชดำริ กิจกรรมปศุสัตว์ดีเด่น ระดับประเทศ ประจำปี 2559 เพื่อเป็นตัวอย่างและแนวทางปฏิบัติงานแก่โรงเรียนทั่วไป และหาแนวทางพัฒนาโรงเรียนอื่นๆ ให้ประสบผลสำเร็จยิ่งขึ้น ซึ่งผลการคัดเลือก โรงเรียนตามพระราชดำริ กิจกรรมปศุสัตว์ดีเด่น ดังนี้
ชนะเลิศอันดับหนึ่ง โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนบ้านถ้ำหิน จ.ราชบุรี ครูใหญ่ พ.ต.ต.วันชัย กุลโสภณ กิจกรรมการเลี้ยงสัตว์ มีการเลี้ยงไก่ไข่ (กรงตับ) การเลี้ยงสุกรขุน การเลี้ยงเป็ดเทศ การเลี้ยงไก่พื้นเมือง(พันธุ์ประดู่หางดำ) ฯลฯ การจัดการผลิตปศุสัตว์ โรงเรือนและคอกสัตว์มีสภาพแข็งแรง ขนาดเหมาะสมกับสัตว์แต่ละประเภท ทำความสะอาดโรงเรือนและบริเวณรอบโรงเรือนจัดเก็บอุปกรณ์การเลี้ยงอย่างเหมาะสม เลี้ยงสัตว์หลากหลาย เพื่อผลิตอาหารและเป็นแหล่งเรียนรู้แก่นักเรียน วางแผนการเลี้ยงสัตว์ให้เหมาะสมกับช่วงปิดภาคเรียนและสภาพอากาศ เลือกพันธุ์สัตว์ที่เหมาะสมกับพื้นที่ เป็นที่ต้องการของชุมชน บันทึกข้อมูลกิจกรรม สรุปผลการเลี้ยงเมื่อจบรุ่นอย่างสม่ำเสมอ จัดแสดงข้อมูลต่างๆเพื่อการศึกษาเรียนรู้ การเลี้ยงไก่ไข่ (กรงตับ) วางแผนเลี้ยงครั้งละ 200 ตัว การเลี้ยงสุกรขุน ใช้เศษอาหารผสมกับวัตถุดิบอื่นๆ ที่หาได้ในโรงเรียน เช่น หยวกกล้วย เพื่อลดต้นทุน ขายสุกรขุนให้พ่อค้าและนำเงินซื้อเนื้อสัตว์เพื่อใช้ประกอบเลี้ยงนักเรียน การเลี้ยงเป็ดเทศ ใช้เศษอาหารเป็นอาหาร เลี้ยงขยายพันธุ์โดยปล่อยให้ฟักไข่เองตามธรรมชาติ ช่วงฤดูฝนเก็บไข่ขายไม่ให้ฟัก การเลี้ยงไก่พื้นเมือง(พันธุ์ประดู่หางดำ) เพื่อกระจายพันธุ์ให้แก่ผู้ปกครองเลี้ยงเพิ่มอาหารโปรตีนในครอบครัว เหลือจากการบริโภคสามารถจำหน่ายเป็นรายได้เสริม การบริหารจัดการผลผลิต นักเรียนได้ทานไข่สัปดาห์ละ 3 ฟอง ได้บริโภคอาหารประเภทเนื้อสัตว์ครบตามเกณฑ์ความต้องการ ผลผลิตจากกิจกรรมต่างๆ นำเข้าโครงการอาหารกลางวันขายผ่านระบบสหกรณ์ เหลือจึงขายให้ผู้ปกครอง ชุมชน ไม่มีปัญหาในการจำหน่ายผลผลิต การแปรรูปทำไข่เค็ม มูลสัตว์นำไปทำปุ๋ยหมักใช้ในแปลงพืชผัก การบูรณาการและการขยายผลสู่ชุมชน บูรณาการกิจกรรมต่างๆ ทำปุ๋ยบ่อปลาจากมูลสัตว์ สหกรณ์ส่งผลผลิตจำหน่าย จัดทำบัญชี นำมูลสัตว์ทำปุ๋ยหมัก/ปุ๋ยคอกใส่แปลงผัก ผลผลิตประกอบอาหารกลางวันให้นักเรียนได้รับอาหารโปรตีน การเรียนบูรณาการกับ 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่น ใช้สมุนไพร ฟ้าทะลายโจร กระเพรา กระถิน ปอกระสา ต้นกล้วย ฯลฯ ผู้ปกครองและชุมชนมีส่วนร่วม สับเปลี่ยนกันทำหน้าที่ประกอบเลี้ยงอาหารกลางวันนักเรียน โรงเรียนขยายกิจกรรมการเลี้ยงสัตว์สู่ชุมชน ศิษย์เก่านำความรู้ ทักษะ ประสบการณ์เลี้ยงสัตว์ไปประกอบอาชีพ เข้ามาศึกษาหาความรู้ และปรึกษาปัญหาด้านการเลี้ยงสัตว์จากโรงเรียนเป็นประจำ
ผลสัมฤทธิ์ นักเรียนมีสุขภาพแข็งแรง มีน้ำหนักตามเกณฑ์ส่วนสูงระดับสมส่วน มีความรู้ด้านการเลี้ยงสัตว์สามารถถ่ายทอดความรู้ได้ มีเจตคติที่ดีต่อการเลี้ยงสัตว์ โรงเรียนเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการปศุสัตว์ของนักเรียน ชุมชน และผู้สนใจ จุดเด่นของโรงเรียน เลี้ยงสัตว์อย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง โดยเฉพาะไก่ไข่ ปัจจุบันเลี้ยงเป็นรุ่นที่ 13 บันทึกข้อมูลการผลิตรายงานรับ – จ่ายจำหน่ายสหกรณ์ สรุปผลรายงานผลงานต่อเนื่องสม่ำเสมอ จัดเก็บข้อมูลเป็นระเบียบใช้ศึกษาเรียนรู้ได้ วางแผนการเลี้ยงสัตว์เหมาะสม ให้มีผลผลิตต่อเนื่อง เพียงพอกับความต้องการของนักเรียนซึ่งมีจำนวนมากและมีนักเรียนบ้านไกล จำหน่ายผลผลิตจากกิจกรรมให้ชุมชน โรงแรม รีสอร์ทใกล้โรงเรียนผ่านระบบสหกรณ์ของโรงเรียน นักเรียนมีเจตคติที่ดีกับการเลี้ยงสัตว์ กล้าแสดงออก โรงเรียนเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ มีเงินกองทุนแต่ละกิจกรรม ใช้หมุนเวียนดำเนินกิจกรรมให้เกิดความต่อเนื่อง ผู้บริหาร ครู ให้ความสำคัญกับกิจกรรม สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับชุมชนรอบโรงเรียน
อันดับที่ 2 โรงเรียนมัธยมพระราชทานนายาว จ.ฉะเชิงเทรา ผู้อำนวยการฯ ร.ต.อ.เจริญ บุราณรมย์ กิจกรรมการเลี้ยงสัตว์ การเลี้ยงไก่ไข่ การเลี้ยงไก่เนื้อ การเลี้ยงกระบือ 4 ตัว (เพศผู้ 1 ตัว เพศเมีย 3 ตัว) การเลี้ยงสุกร (หมูหลุม) การเลี้ยงเป็ดเทศ ฯลฯ การจัดการผลิตปศุสัตว์ โรงเรือนคอกสัตว์สภาพแข็งแรง ขนาดเหมาะสมกับจำนวนสัตว์ มีการบำรุงรักษาที่ดี ปลอดภัยแก่สัตว์และนักเรียน ทำความสะอาดโรงเรือนและบริเวณรอบโรงเรือน จัดเก็บอุปกรณ์การเลี้ยงเหมาะสม เลี้ยงสัตว์หลากหลายชนิด เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับนักเรียนและชุมชนประกอบอาหารกลางวันให้นักเรียน บันทึกข้อมูลกิจกรรม สรุปผลการเลี้ยงเมื่อจบรุ่นอย่างสม่ำเสมอ การเลี้ยงไก่ไข่ (กรงตับ) วางแผนครั้งละ 2 โรงเรือน นำเข้าเลี้ยงห่างกัน 6 เดือน การเลี้ยงไก่เนื้อ เลี้ยงภาคเรียนละ 600 ตัว นำเข้าห่างกัน 1 เดือน การเลี้ยงสุกร (หมูหลุม) เพื่อการเรียนรู้ เลี้ยงด้วยเศษอาหาร ขายหมูขุนให้ชาวบ้าน ประกอบการเรียนการสอนทำฟาร์มครบวงจร การเลี้ยงกระบือ เพื่อสาธิตการใช้แรงงานทำนา ลดต้นทุนการผลิต นำมูลกระบือเป็นปุ๋ยในการปลูกพืช การบริหารจัดการผลผลิต ผลผลิตเพียงพอต่อจำนวนนักเรียน ใช้ประกอบอาหารกลางวันสัปดาห์ละ 3 ครั้ง เมนูอาหารหลากหลาย จำหน่ายผลผลิตสร้างรายได้ให้โรงเรียน ผลิตส่งสหกรณ์ร้านค้าจำหน่ายให้โครงการอาหารกลางวัน จำหน่ายให้ครู นักเรียนกลับบ้าน มีการแปรรูปถนอมอาหารทำไข่เค็ม ไข่ทรงเครื่อง นำเปลือกไข่ไปปลูกพืช ประดิษฐ์เป็นมู่ลี่ มูลสัตว์ทำปุ๋ย และแก๊สชีวภาพ การจัดกระบวนการเรียนรู้เพื่อพัฒนานักเรียน นักเรียนมีส่วนร่วมรับผิดชอบกิจกรรมเลี้ยงสัตว์ ทำงานเป็นหมู่คณะ กล้าแสดงออก มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ จัดตั้งคณะกรรมการปศุสัตว์ คณะกรรมการสหกรณ์และกลุ่มยุวเกษตรกร ประชุมสรุปผลการดำเนินงานด้านปศุสัตว์ นอกจากกระบวนการเรียนการสอนตามสาระวิชายังจัดกิจกรรมให้นักเรียนฝึกการเรียนรู้ด้านการตลาด โดยนำผลผลิตของโรงเรียนออกขายในตลาด การวัดประเมินผลผู้เรียนตามตัวชี้วัดของแผน การบูรณาการกิจกรรมปศุสัตว์กับกิจกรรมอื่น เช่น การปลูกพืช เลี้ยงปลา สหกรณ์ บัญชีฟาร์ม และการเรียนการสอนโดยจัดเป็นฐานเรียนรู้ อาทิ ฐานเรียนรู้การเลี้ยงไก่ไข่ ฐานเรียนรู้การเลี้ยงไก่เนื้อ ฐานเรียนรู้การเลี้ยงหมูป่า ฐานเรียนรู้กระบือ ฯลฯ
ผลสัมฤทธิ์ นักเรียนมีสุขภาพแข็งแรง น้ำหนักเป็นไปตามตัวชี้วัดและจุดประสงค์ของโครงการ นักเรียนมีความรู้ด้านการเลี้ยงสัตว์ การป้องกันโรค มีทักษะ ประสบการณ์ และเจตคติที่ดีต่อการเลี้ยงสัตว์ โรงเรียนเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านปศุสัตว์ของนักเรียน ชุมชนและผู้สนใจ มีหน่วยงานต่างๆเข้าศึกษาดูงาน จุดเด่นของโรงเรียน วางแผนการเลี้ยงสัตว์เหมาะสมให้มีผลผลิตต่อเนื่อง สม่ำเสมอและเพียงพอตามความต้องการของนักเรียนซึ่งมีจำนวนมาก ข้อมูลบัญชีฟาร์ม จดบันทึกสรุปรุ่นการเลี้ยงไก่ไข่ จัดเก็บข้อมูลเป็นระเบียบ สามารถใช้ศึกษาเรียนรู้ได้ นักเรียนมีเจตคติที่ดีกับการเลี้ยงสัตว์ กล้าแสดงออก สามารถเผยแพร่เทคโนโลยีที่ได้ และนำเทคโนโลยีที่ได้ไปเป็นอาชีพ มีความเด่นด้านประมงและปศุสัตว์ โรงเรียนเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ มีนวัตกรรมการเกษตรต่างๆ มีการขยายผลสู่ชุมชน ติดตามการขยายผล แลกเปลี่ยนความรู้กับชุมชนผู้ปกครอง
อันดับที่ 3 โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนการท่าอากาศยานแห่งประเทศไทย เฉลิมฉลองครบรอบ 10 ปี วันคล้ายวันพระราชสมภพ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จ.มุกดาหาร ครูใหญ่ พ.ต.ต.สดใส โภคทรัพย์ กิจกรรมการเลี้ยงสัตว์ การเลี้ยงไก่ไข่(กรงตับ) การเลี้ยงไก่ไข่(ปล่อยพื้น) การเลี้ยงไก่พื้นเมือง การเลี้ยงไก่เนื้อ การเลี้ยงไก่งวง การเลี้ยงสุกรขุน การเลี้ยงเป็ดเทศ การจัดการผลิตปศุสัตว์ วางแผนการเลี้ยงสัตว์อย่างต่อเนื่อง มีผลผลิตตลอดปี รายได้เป็นกองทุนของกิจกรรมเลี้ยงสัตว์หลากหลายชนิดเพื่อให้นักเรียนศึกษาเรียนรู้ การเลี้ยงไก่ไข่ (กรงตับ) ไก่เหลือ 180 ตัว ไข่วันละ 170 ฟอง การเลี้ยงไก่ไข่ (ปล่อยพื้น) ไก่โรดไทย 50 ตัว ให้ไข่วันละ 40 ฟอง มีตู้ฟักขนาด 300 ฟอง มีการฟักไข่ไก่ ผลิตและกระจายพันธุ์สัตว์ปีกให้โรงเรียนและชุมชน เพื่อการเรียนรู้และลดปัญหาการขนส่งสัตว์ทางไกลขายลูกไก่ตัวละ 15 บาท การเลี้ยงไก่เนื้อเลี้ยง 6 รุ่นๆละ 100 ตัว สนับสนุนโครงการอาหารกลางวันของนักเรียน จำหน่ายผลผลิตเป็นเงินทุนหมุนเวียน การเลี้ยงสุกรขุน 6 ตัว เป็นรุ่นที่ 6 การเลี้ยงเป็ดเทศ 27 ตัว ใช้เศษอาหาร ต้นกล้วยและเศษผัก เพื่อลดต้นทุนค่าอาหาร การเลี้ยงไก่พื้นเมือง เพื่อสนับสนุนโครงการอาหารกลางวันของนักเรียน จำหน่ายผลผลิตเป็นเงินทุนอย่างต่อเนื่อง และขยายให้นักเรียนนำไปเลี้ยงที่บ้าน การเลี้ยงไก่งวง 4 ตัว เพื่อการเรียนรู้ของนักเรียน ขายมูลไก่และเศษอาหาร มีเงินกองทุน 700 บาท การบริหารจัดการผลผลิต ผลิตอาหารเพียงพอตามเกณฑ์ความต้องการ นักเรียนได้รับประทานไข่ไก่สัปดาห์ละ 3 ฟอง ผลผลิตปศุสัตว์ขายผ่านสหกรณ์ และจำหน่ายให้โครงการอาหารกลางวันเป็นหลักที่เหลือจึงขายให้สหกรณ์ในหมู่บ้าน หรือผู้ปกครอง มูลสัตว์ใช้ในกิจกรรมพืชผัก การจัดกระบวนการเรียนรู้เพื่อพัฒนานักเรียน จัดการเรียนการสอนตามนโยบาย ”ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้” โดยเพิ่มงานโครงการพระราชดำริฯ จัดฐานเรียนรู้ตามกิจกรรมต่างๆ มีครูให้คำแนะนำแต่ละฐาน การเรียนรู้งานด้านปศุสัตว์ จัดตั้งกลุ่มเลี้ยงสัตว์ให้นักเรียนมีส่วนร่วมรับผิดชอบ มีการหมุนเวียนกันแต่ละภาคเรียนให้เกิดการเรียนรู้และทักษะ สมารถนำไปประกอบอาชีพได้ การวัดประเมินความรู้และทักษะของนักเรียนด้านการเกษตรแบบยั่งยืนตามตัวชี้วัดของแผน กพด.
การบูรณาการและการขยายผลสู่ชุมชน ผู้ปกครองนักเรียน ผู้นำชุมชนช่วยเหลือพัฒนากิจกรรมการเลี้ยงสัตว์ของโรงเรียนขยายผลการเลี้ยงสัตว์โดยสนับสนุนพันธุ์สัตว์ให้ผู้ปกครองนำไปเลี้ยงที่บ้าน เป็นแหล่งอาหารให้ครอบครัวและเพิ่มรายได้ ผลสัมฤทธิ์ นักเรียนมีความรู้การเลี้ยงสัตว์นำไปประกอบอาชีพได้ อัตราน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ลดลง ได้รับการรับรองมาตรฐานการศึกษาชั้นปฐมวัยระดับดีมาก จุดเด่นของกิจกรรม เลี้ยงสัตว์หลากหลายชนิด โรงเรียนเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ของนักเรียนและชุมชน จัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามนโยบาย ”ลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้” โดยใช้กิจกรรมโครงการพระราชดำริฯ เพื่อการเรียนรู้ มีกิจกรรมฟักไข่ นักเรียนได้เรียนรู้การฟักไข่ การอนุบาลลูกสัตว์ เป็นนักวิทยาศาสตร์น้อย มีความร่วมมือในกิจกรรมอย่างดี นักเรียนมีความสนใจ กล้าแสดงออก มีเจตคติที่ดีกับการเลี้ยงสัตว์ นักเรียนมีสุขภาพแข็งแรงตามเกณฑ์ น้ำหนักตามเกณฑ์ส่วนสูงระดับสมส่วน ขยายพันธุ์สัตว์สู่ชุมชน(ฟักไข่) และชุมชนขยายพันธุ์สัตว์ต่อๆกันไป จำหน่ายผลผลิตจากกิจกรรมให้ชุมชน อาทิลูกไก่ ไก่ไข่ปลด ฯลฯ
*********************************************
ข้อมูล : กองงานพระราชดำริและกิจกรรมพิเศษ กรมปศุสัตว์
เรียบเรียง : พิจารณา สามนจิตติ กลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ สำนักงานเลขานุการกรม